|
บทนำ
เทคโนโลยี เป็นตัวผลักดันที่สำคัญต่อการเปลี่ยนแปลงของโลก
เทคโนโลยีการสื่อสารที่ผนวกเข้ากับการทำงานของระบบคอมพิวเตอร์ได้กลายเป็นคลื่นลูกที่สาม
(Third Wave) ที่ได้เปลี่ยนแปลงสังคมมนุษย์ด้วยการปฏิวัติข้อมูลข่าวสารซึ่งเริ่มต้นขึ้นราวๆ
ปี 1955 ด้วย เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์และเครือข่ายโทรคมนาคม
จนกลายเป็นระบบเศรษฐกิจใหม่ (New Economy) เป็นการปฏิวัติการสื่อสารโทรคมนาคมที่ส่งผลกระทบต่อวิธีดำเนินงานในทุกด้านรวมทั้งการการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
(HRD) ให้สามารถจัดการความรู้ที่ท่วมท้นอยู่ทั้งในตัวคน (Tacit
Knowledge) และที่เผยแพร่อยู่ในสื่อทั้งหลาย (Explicit
Knowledge) ให้เป็นระบบที่ดีเพียงพอที่จะปรับองค์กรให้รับกับการเปลี่ยนแปลงที่เป็นพลวัตรได้อย่างเป็นต่อ
ด้วยการนำกลยุทธ์ทั้งหลายทั้งด้าน IT และ HRD มาใช้ให้สอดรับกับกลยุทธ์ขององค์กร เทคโนโลยีด้านการสื่อสารมีหลายรูปแบบ
เช่น e-learning, web-technology, ubiquitous learning, virtual
learning อยู่ที่นักพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จะเลือกใช้ให้สอดคล้องกับบริบทของปัญหาที่เผชิญอยู่ในปัจจุบัน
หรือกลยุทธ์ที่จะดำเนินต่อไปในอนาคต รวมทั้งงบประมาณได้อย่างกลมกลืนเพียงใด
ที่สำคัญ คือ วิสัยทัศน์ขององค์กรซึ่งจะต้องอยู่บนพื้นฐานของความเป็นไปได้
ไม่ใช่เป็นแค่ความใฝ่ฝันแบบเพ้อเจ้อ พันธกิจและกลยุทธ์ที่กำหนดขึ้นจะต้องมี action
ที่เร็ว ทันต่อการเปลี่ยนแปลงในความต้องการของลูกค้า คู่แข่ง
และเทคโนโลยี
HR Professional กับการใช้ IT ให้เป็นประโยชน์
Ulrich (อ้างถึงใน Sharyn
D. Gardner, David P. Lepax และ Kathryn M Bartol, 2003)
ให้ความเห็นว่า การที่ HR professional จะเข้าเป็นส่วนร่วมทางธุรกิจ
(business partner) กับองค์กรได้นั้น
ต้องกระทำภารกิจที่สำคัญทั้ง 4 ประการต่อไปนี้ให้สำเร็จ
คือ
1.
การบริหารทรัพยากรมนุษย์เชิงกลยุทธ์
HR Professional จะต้องสามารถสร้างและเข้าเป็นส่วนร่วมในการดำเนินการตามกลยุทธ์ (strategic
partner) ด้วยการผสานการทำงานของบุคลากรทั้งหลายให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกับกลยุทธ์ขององค์กร
2.
การบริหารงานประจำแบบมืออาชีพ
HR Professional จะต้องบริหารจัดการงานที่เป็นงานประจำของการบริหารงานบุคคล เช่น
การรับคน การฝึกอบรม ฯลฯ อย่างมืออาชีพ
ไม่ให้งานประจำเหล่านี้กลายมาเป็นตัวขัดขวางหรือทำให้การพัฒนาในด้านอื่นๆต้องล่าช้าออกไป
3.
การสร้างความผูกพันของพนักงานกับองค์กร
HR Professional ต้องสามารถทำให้พนักงานมีความรู้สึกผูกพันและพร้อมที่จะทำงานให้กับองค์กรอย่างเต็มความสามารถ
4.
การสร้างวัฒนธรรมองค์กร
HR Professional ต้องทำตัวเป็น change agent โดยให้เกิดวัฒนธรรมใหม่ในองค์กรให้ทุกคนมีความมั่นใจว่าองค์กรยังมีศักยภาพเพียงพอที่จะเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งที่ดีกว่าได้
การนำ IT ไปใช้
เป็นการใช้ประโยชน์จากสมรถนะที่สำคัญ 3 ประการของ IT
คือ
1)
ความเป็นอัตโนมัติ (Automation)
วัตถุประสงค์แรกๆของการนำ
IT มาใช้
ก็คือเอามาช่วยลดภาระของบุคลากรในงานประจำทั้งหลาย IT automation สามารถลดปริมาณงานประจำลงไปได้มาก เช่น การจัดทำรายงาน
การจัดเก็บข้อมูล ผลก็คือบุคลากรจะมีเวลาเหลือ นำมาใช้ในการคิดและสร้างสรรค์งานจากสติปัญญาของตนได้มากขึ้น
ตัว HR Professional เองก็สามารถใช้เวลากับกิจกรรมด้านธุรการน้อยลงและนำเวลามาใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้มากขึ้น
2)
ข้อมูล (Information)
IT ทำหน้าที่ในบทบาทด้านข้อมูลมากกว่าความเป็น automation เพราะ IT
ช่วยให้กิจกรรมและเหตุการณ์ทั้งหลายมีความโปร่งใส
บุคลากรจะรู้ได้มากขึ้นและเร็วขึ้นว่ามีอะไรเกิดขึ้นหน่วยงานหรือในองค์กรของตน
พวกเขาสามารถเข้าถึงและทำความเข้าใจกับข้อมูลที่ HR ชี้แจงหรือแจ้งได้ง่ายขึ้น
ในทางกลับกัน HR Professional ก็สามารถเข้าถึงและประเมินข้อมูลทางสถิติได้ถ้ามีระบบฐานข้อมูลด้าน
HR ซึ่งหากไม่มีระบบ IT เข้ามาช่วย
คงต้องใช้เวลานานขึ้นไปอีก
3)
การปรับเปลี่ยน (Transformation)
IT สามารถปรับเปลี่ยนองค์กรให้มีการดำเนินงานที่ทันสมัย
IT ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์
ทำให้เกิดข้อมูลและความรู้ซึ่งเป็นสุดยอดสินทรัพย์ขององค์กร IT ทำให้เกิดความคิดริเริ่มเชิงกลยุทธ์ในสินค้าและบริการขององค์กรเพื่อสร้างความคล่องตัวและความสามารถในการแข่งขัน
การปรับเปลี่ยนดังกล่าวอาจผลักดันให้เกิดวัฒนธรรมใหม่ในการคิดนอกกรอบซึ่งทำให้เกิดความคิดริเริ่มหรือนวัตกรรม
ในขณะที่ IT สามารถลดการทำงานของคนให้น้อยลงเพื่อให้มีเวลาเหลือมากขึ้น
HR Professional จะต้องใช้ประโยชน์ที่เกิดขึ้นนี้ไปในทางที่จะดึงข้อมูลที่เป็นประโยชน์มาใช้ให้เกิดการปรับเปลี่ยนที่เหมาะสมกับองค์กร
เรื่องที่ต้องให้ความสำคัญเมื่อใช้
e-learning ในการพัฒนาคน
การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์โดยใช้เทคโนโลยีที่เรียกว่า
e-learning มีเรื่องที่ควรให้ความสำคัญอยู่ 3 ประการ (Virpi
Slotte and Anne Herbert, 2006)
1.
เมื่อผู้เรียนมีเป้าหมายจะต้องเรียนให้สำเร็จเพื่อให้ได้หลักฐานรับรองสักอย่าง
e-learning จะมีประสิทธิผลน้อยกว่าการเรียนรู้แบบดั้งเดิม
เพราะประสิทธิผลของ e-learning เกี่ยวข้องกับการออกแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสมกับผู้เรียนซึ่งการเรียนรู้ที่มีกำหนดเวลาที่แน่นอนอาจมีเวลาน้อยเกินไปที่จะค้นพบการออกแบบเครื่องมือเช่นว่านั้น
จึงเป็นเรื่องที่ต้องศึกษาค้นคว้ากันต่อไปว่าบุคลากรจะเรียนรู้งานโดยการใช้เทคโนโลยีที่แตกต่างกันได้อย่างไรโดยเฉพาะอย่างยิ่งในงานที่ต้องมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างกัน
และจะพัฒนาสื่อให้ผู้เรียนสามารถใช้ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพได้อย่างไร
2.
หากมีเวลาเพียงพอในการจัดทำหลักสูตร
การเรียนแบบ e-learning จะช่วยให้บุคลากรใช้เวลาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความคาดหวังขององค์กรด้วยว่าตั้งใจให้บุคลากรใช้เวลาในการเรียนรู้และฝึกฝนจากผู้เกี่ยวข้องนานสักเพียงใด
เพราะการเรียนรู้ในสถานที่ทำงาน
เวลาที่ใช้ไปในการเรียนรู้ถือเป็นประโยชน์เพิ่มเติมพิเศษเพราะการเรียนรู้ไม่ได้เป็นกิจกรรมเป้าหมายในการจ้างบุคลากรนั้นมาทำงาน
พนักงานถูกจ้างมาเพื่อสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันและสร้างกำไรให้เกิดกับองค์กร
ปัญหาเรื่องเวลาที่เหมาะสมที่จะใช้เพื่อการนี้จึงเป็นสิ่งท้าทายสำหรับองค์กรว่าจะใช้เท่าไรจึงจะพอดี
3.
หากองค์กรมอง e-learning ว่าเป็นวิธีที่มีประสิทธิผลในการให้ความรู้แก่พนักงาน
องค์กรจะต้องมีวิธีการจัดการบริบทของการเรียนรู้รวมทั้งคัดเลือกเนื้อหาที่จะให้เรียนรู้อย่างเหมาะสม
หากเรื่องที่ควรเรียนแต่ไม่ได้ให้เรียน เทคโนโลยีอะไรก็ไม่มีประโยชน์
ธุรกิจฉับไว
ต้องสร้างคนให้ทัน
ความก้าวหน้าด้าน IT ได้ก่อให้เกิดการค้าแบบที่เรียกว่า
e-commerce ซึ่งเป็นรูปแบบใหม่ของการแข่งขันเชิงกลยุทธ์
ธุรกิจประเภทนี้ใช้ internet ในการติดต่อกับลูกค้าในการซื้อและขายสินค้า
เทคโนโลยีการสื่อสารแบบไร้สายและ PDA ช่วยให้ลูกค้าสามารถ
update ข้อมูลทั้งหลายที่ไหนก็ได้ภายในเวลาอันสั้น เช่นเดียวกับความก้าวหน้าของเทคโนโลยี
e-learning ก็สามารถพัฒนาความรู้ในงานอาชีพได้ทุกที่ทุกเวลาเช่นกัน
การใช้ IT เพื่อสร้างเครือข่ายพันธมิตรเชิงกลยุทธ์ขององค์กรจึงกลายเป็นเรื่องธรรมดามากในปัจจุบัน
เมื่อมีธุรกิจ e-commerce เกิดขึ้น
องค์กรที่จัดตั้งมาก่อน อยู่ดีๆก็ต้องไปแข่งกับบริษัทใหม่ที่ค้าขายทาง internet
จึงเกิดเป็นความจำเป็นที่องค์กรเหล่านั้นต้องหันมาทบทวนรูปแบบธุรกิจของตนและรื้อฟื้นความสัมพันธ์กับพันธมิตรทางธุรกิจกันใหม่
องค์กรทั้งหลายในปัจจุบันจำเป็นต้องพัฒนาผลิตภัณฑ์ของตนให้เร็วกว่าแต่ก่อน
นำสินค้าเข้าตลาดให้เร็วขึ้น และเปลี่ยนแปลงตัวเองให้ไว
องค์กรต้องจับลูกค้าให้ติด และเหนือสิ่งอื่นใด
องค์กรทั้งหลายต้องสามารถจัดการทรัพยากรที่เรียกว่า “ความรู้”
ของตนให้คงความได้เปรียบในเชิงแข่งขันเอาไว้ให้ได้
การใช้เทคโนโลยีการสื่อสารที่มีความคล่องตัวรวดเร็วและการพัฒนาทักษะการทำงานของพนักงานด้วยกระบวนการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จึงเป็นหัวใจความสำเร็จขององค์กรในปัจจุบัน
การเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วขององค์กรอันเป็นผลจากความก้าวหน้าด้าน
IT ได้สร้างความท้าทายต่องานพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ซึ่งต้องมองประเด็นที่เกี่ยวข้องให้ครอบคลุม
เช่น
จำนวนพนักงานและงานที่เหมาะสมของพนักงานประจำและของพนักงานตามสัญญาจ้างที่มีกำหนดเวลา การทำองค์กรให้เป็นองค์การแห่งการเรียนรู้
การสร้างคนให้เป็นทุนทางปัญญา การจัดการและแบ่งปันความรู้ การสร้างสมดุลระหว่างชีวิตส่วนตัวและชีวิตการทำงาน
การสร้างให้คนเป็นผู้รักการเรียนรู้และใฝ่หาความรู้ด้วยตนเอง
การลดช่องว่างของทักษะที่แตกต่าง การจัดการกับพนักงานที่มีอายุการทำงานนาน
แลการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง เป็นต้น เพื่อจัดการกับภารกิจดังกล่าว
การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จึงต้องทำอะไรที่มากกว่าไปกว่างานที่ทำอยู่แต่เดิม
คือการให้การฝึกอบรม การพัฒนาสายงานอาชีพ และการพัฒนาองค์กร
เป็นการพัฒนาที่สอดรับกับเทคโนโลยีทันสมัย PDA, โทรศัพท์เคลื่อนที่, และการต่อ internet แบบไร้สาย
ช่วยให้พนักงานที่ทำงานกันคนละพื้นที่สามารถติดต่อและเข้าถึงข้อมูลของกันได้
การเรียนรู้จึงไม่จำกัดอยู่แต่กับพื้นที่ทางภูมิศาสตร์พื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งอีกต่อไปแต่จะสามารถเรียนรู้ได้ทุกที่ทุกเวลา
การเรียนรู้แบบ e-learning และการให้การฝึกอบรมแบบในชั้นเรียนจึงสามารถนำมาใช้ร่วมกันได้ตามความเหมาะสม
ทั้ง IT และ HRD มีความสำคัญในเชิงกลยุทธ์ต่อองค์กร
ศักยภาพในการจัดการความรู้และการเรียนรู้ของพนักงานจะช่วยให้องค์กรสามารถเข้าใจและเข้าถึงความต้องการของลูกค้า
ความสามารถนี้นับเป็นกลยุทธ์ที่สำคัญยิ่งในทางธุรกิจ
สิ่งที่นัก
HRD มักเผลอลืม
การไหลบ่าท่วมท้นของข้อมูลข่าวสารในสื่อ
IT นับเป็นข้อได้เปรียบสำหรับองค์กรแห่งการเรียนรู้ทั้งหลายและเป็นการปรับเปลี่ยนกระบวนการเรียนรู้ครั้งสำคัญที่เรียกว่า
disintermediation ซึ่งเป็นคำในเชิงธุรกิจที่มีหมายความว่า
กระบวนการที่คั่นกลางหรือคนกลางทั้งหลายที่อยู่ระหว่างผู้จำหน่ายสินค้ากับผู้บริโภค
จะหมดความจำเป็นที่ต้องมีอีกต่อไป
การเข้าถึงข้อมูลข่าวสารจะเพิ่มขึ้นตามการเพิ่มของการเชื่อมโยงเครือข่าย
ข้อมูลที่พร้อมมูลรวมไปถึงโอกาสการเรียนรู้ประสบการณ์การปฏิบัติงานของผู้อื่น
จะช่วยปรับปรุงการทำงานและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมขององค์กรให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นทั้งภายในและภายนอกองค์กร
สิ่งที่นัก HRD จะต้องไม่เผลอลืมก็คือ เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์
เหล่านี้เป็นประโยชน์ต่อการทำงานแต่ไม่ได้ประกันว่าจะช่วยให้การทำงานประสบผลสำเร็จ
มันอาจช่วยลดค่าใช้จ่ายในการให้ความรู้และการจัดฝึกอบรมในบางโอกาส
แต่มันไม่ได้ให้คำตอบต่อปัญหาทั้งหมดที่เราต้องการ นัก HRD จึงควรใช้เครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์
ในการประมวลข้อมูลตามศักยภาพของเครื่องมือ
แต่ยังจะต้องให้ความสำคัญกับพฤติกรรมการเรียนรู้ระหว่างกันของผู้ปฏิบัติงานและรวมผลการศึกษาที่รู้มาให้เกิดเป็นประโยชน์แก่องค์กร
ไม่ใช่ปล่อยให้เครื่องมือเหล่านี้ทำหน้าที่ให้การศึกษาเรียนรู้แก่บุคลากรแทนนัก
HRD (Jack Hite Jr, Jack J Phillips, James Austin Hite, 1999, pp.
22-25)
อนาคตของเทคโนโลยีการสื่อสารและการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
สิ่งสำคัญลำดับแรกๆของการบริหารงาน
คือการเชื่อมโยงกลยุทธ์ด้าน IT
กลยุทธ์ด้าน HRD และกลยุทธ์ขององค์กรเข้าเป็นเนื้อเดียวกัน
ทั้ง IT และ HRD จะเป็นตัวจักรที่ทำให้องค์กรสามารถขับเคลื่อนไปท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ
การศึกษา เทคโนโลยี
และการเมืองซึ่งเป็นปัจจัยแวดล้อมทั้งขององค์กรและประเทศชาติไปได้อย่างมั่นคง (Catherine Sleezer,
Tim L. Wentling, Roger L. Cude, 2002, pp. 11-12)
นับจากนี้ไป
การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ทั้งด้านการศึกษาและฝึกอบรม
จะมีลักษณะที่เป็นอิสระมากขึ้น
เป็นการศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเองโดยใช้ระบบคอมพิวเตอร์หรือสื่อสารสนเทศเป็นเครื่องมือ
การเรียนรู้จะมีลักษณะประสานความร่วมมือและเน้นที่การเรียนรู้เพื่อการปฏิบัติงาน
ขอบเขตของความรู้ที่แสวงหาจะเป็นในระดับโลก (global) โดยเน้นไปที่การพัฒนาองค์กรให้มีประสิทธิภาพ
เป็นการเตรียมตัวผู้เรียนให้พร้อมกับสภาพแวดล้อมและการใช้ชีวิตแบบใหม่
ทรัพยากรมนุษย์จะได้รับการเน้นความสำคัญเพื่อการพัฒนาให้มีสมรรถภาพมากที่สุด
การเปลี่ยนแปลงทัศนคติให้เกิดความรักความผูกพันในองค์กรเป็นเรื่องที่ต้องทำให้เกิดขึ้น
บทบาทและทักษะที่จำเป็นต้องใช้กับงานใหม่
จะเป็นตัวกำหนดทิศทางการศึกษาและฝึกอบรมเพื่อให้บุคลากรมีความสามารถที่จะทำงานในสภาพแวดล้อมใหม่ได้
(Philip R. Harris, 1983)
ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีจะปฏิวัติทั้งวิธีการเรียนและเรื่องที่เรียน
มันจะช่วยให้ระบบการเรียนแบบที่เป็นอยู่มีชีวิตชีวาขึ้น
ในขณะเดียวกันก็จะสร้างโอกาสการเรียนรู้แบบไม่เป็นทางการให้มากขึ้น
ที่เห็นได้ในปัจจุบันก็คือการใช้เครื่องคอมพิวเตอร์และระบบสำนักงานอัจฉริยะ (office automation) และแนวโน้มในทศวรรษข้างหน้าที่จะมีการส่งข้อมูลและความรู้ผ่านดาวเทียมรวมทั้งการใช้เครื่องจักรที่ทันสมัย
เทคโนโลยีการสื่อสารจะเปลี่ยนลักษณะการทำงานเช่นเดียวกับวิธีการเรียนรู้และวิธีการจัดการความรู้
นักพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จะต้องมีความสามารถในการใช้ IT เพื่อการพัฒนาตนเองและผู้ร่วมงาน
การเรียนรู้โดยใช้คอมพิวเตอร์เป็นสื่อ (computer-based learning) จะกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
คอมพิวเตอร์จะช่วยให้เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตโดยการใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ ไล่ไปตั้งแต่การใช้วีดีโอเทปไปจนถึงการเรียนแบบสองทาง
(videoconference) เนื้อหาที่เรียนก็จะมีเรื่องใหม่ๆเช่น
การบริหารแบบมหภาค (macro management) และการบริหารข้ามสายวัฒนธรรม
(cross-cultural management) กลยุทธการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จะครอบคลุมทุกสิ่งที่เกี่ยวข้องนับตั้งแต่ระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ไปจนถึงการปรับปรุงวิธีการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อพัฒนาการทำงานให้ดีขึ้น
การให้การอบรมโดยใช้ระบบเทคโนโลยีการสื่อสาร
(Information
Technology Support System: ITSS) เช่นระบบ web จะช่วยให้บุคลากรที่มีฐานปฏิบัติงานต่างพื้นที่ ได้มีโอกาสทำงานร่วมกันและสามารถสนองความต้องการในการเรียนรู้ในงานของตนด้วยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และแบ่งปันความรู้ให้กันและกัน
สิ่งสำคัญคือ ผู้ที่จะรับการพัฒนาด้วยวิธีนี้จะต้องมีใจที่เปิดกว้าง
พร้อมที่จะเปิดเผยเรื่องที่ตนถนัดและไม่ถนัดออกมาอย่างชัดแจ้ง และต่างมีใจ (hearts
and minds) ที่จะช่วยเหลือเกื้อกูลกันด้วย (Norma J.
Ford, 2006) อย่างไรก็ตามก็มีผู้รู้บางท่าน (Eugene
Sadler-Smith, Simon Down, Jonathan Lean, 2000) ได้ให้ความเห็นไว้ว่า
การใช้ internet, telematics, หรือสื่อเสมือนจริง (virtual
reality) ทั้งหลาย
ไม่สามารถเข้ามาทดแทนการเรียนรู้จากการกระทำได้โดยสมบูรณ์
นักพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จึงควรคิดวิธีการใช้ IT เหล่านี้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ไม่ใช่เพื่อเอามาแทนที่วิธีการเรียนรู้แบบอื่นๆแต่เพื่อใช้ร่วมกับเครื่องมือชนิดอื่นโดยมุ่งที่ความต้องการของผู้เรียนรู้หรือกลุ่มเป้าหมายเป็นหลัก
ความท้าทายของนักพัฒนาทรัพยากรมนุษย์จึงอยู่ที่การใช้และผนวกวิธีการทั้งเก่าและใหม่โดยอาศัยจุดแข็งของแต่ละเครื่องมือมาทำให้เกิดประโยชน์แก่บุคลากรและสนองความต้องการขององค์กรได้อย่างสมบูรณ์
-----------------------------------------
|
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น